Chuyển 'nhà' một số cổ phiếu từ HoSE qua HNX: Giải pháp tạm để chống 'nghẽn' hệ thống giao dịch?

Chuyển sàn nhằm giảm tải hệ thống HoSE

Việc lấy ý kiến các công ty chứng khoán (CTCK) thành viên đã được Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) tiến hành và sẽ hoàn tất ngay đầu tuần sau.

HNX lấy ý kiến khảo sát của các CTCK về thời gian CTCK cần để thực hiện chỉnh sửa hệ thống phần mền tại các CTCK nhằm đáp ứng trường hợp chuyển một số chứng khoán hiện đang giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM (HoSE) sang hệ thống của HNX. Các cổ phiếu "chuyển sàn bắt buộc" này sẽ được giao dịch trên một bảng điện mới. Tuy "chuyển nhà" nhưng vẫn tuân thủ các quy định của HSX về biên độ, kết cấu phiên, hay bước giá.

Tại hệ thống của VSD, các chứng khoán này có thể được đổi định danh thành chứng khoán thuộc HNX hoặc giữ nguyên là thuộc HoSE, tức là về bản chất, các cổ phiếu này giống như đi "ở nhờ" trên HNX, trong thời gian chờ đợi hệ thống giao dịch của HoSE được nâng cấp, để phù hợp với thanh khoản thị trường đã tăng vọt lên 4 - 5 lần so với giai đoạn trước.

Hiện hệ thống của HoSE chỉ xử lý được tối đa khoảng 900.000 lệnh/phiên và đã được đưa vào vận hành hơn 20 năm. Từ cuối năm 2020, khi thanh khoản thị trường tăng vọt lên trên 10.000 tỷ đồng/phiên, cộng với lượng tài khoản mới được mở liên tục đạt kỷ lục, hệ thống giao dịch của HoSE liên tục bị nghẽn. Bảng điện tử không hiển thị trạng thái giao dịch kịp thời, ảnh hưởng không nhỏ tới giao dịch cũng như tâm lý đầu tư. Hệ thống giao dịch mới đang được nghiên cứu, và sớm nhất đưa vào vận hành cuối năm nay hoặc đầu năm sau.

Cổ phiếu nhỏ sẽ phải "di cư"?

Dù chưa có tiêu chí cụ thể về các cổ phiếu sẽ phải "chuyển nhà", nhưng trên thị trường hiện có nhiều ý kiến cho rằng, khả năng các cổ phiếu dưới mệnh giá sẽ tạm thời "di cư".

Đa số các thành viên thị trường đều cho biết đây là giải pháp tốt nhất trong bối cảnh hiện nay, khi hệ thống giao dịch mới để đáp ứng dung lượng lớn hơn của thị trường còn phải mất nhiều tháng nữa mới có thể đưa vào hoạt động. Giải pháp này thuần túy mang tính chất kỹ thuật nhằm tận dụng tải trọng của hệ thống HNX, gánh bớt tình trạng quá tải trên HoSE.

Dưới góc độ nhà đầu tư tổ chức, đại diện một công ty quản lý quỹ lớn trên thị trường cho rằng, việc sắp xếp lại cổ phiếu sẽ "dễ dàng" hơn cho nhà đầu tư, khi thị trường có sự phân hóa rõ ràng: các cổ phiếu niêm yết trên HoSE là những cổ phiếu đáp ứng chuẩn giao dịch cao hơn; trong khi các cổ phiếu nhỏ được niêm yết trên HNX và UpCOM. Các nhà đầu tư sẽ dễ phân biệt và phân bổ giao dịch hợp lý trên các sàn. Việc sắp xếp này cũng phù hợp với định hướng sát nhập các Sở Giao dịch chứng khoán.

Cần 6 - 8 tuần để hoàn thiện hệ thống giao dịch?

Lãnh đạo một số công ty chứng khoán cho rằng, sẽ phải mất 6 - 8 tuần để chỉnh sửa hệ thống giao dịch, sau khi phương án "di cư chờ hệ thống mới" được cơ quan quản lý thông qua. Các CTCK sẽ phải làm việc với nhà cung cấp hệ thống và sẽ tốn một khoản chi phí không nhỏ.

Tuy nhiên, phía các CTCK cho rằng, nếu tốn kém và giúp thị trường giao dịch thông suốt thì vẫn đáng làm.

Tiền lệ chưa từng có trên thế giới: Sở giao dịch chứng khoán này giữ bảng giao dịch của Sở giao dịch chứng khoán kia?

Việc một số cổ phiếu của HoSE chuyển sang HNX và sẽ hiển thị trên bảng điện riêng là điều chưa từng có tiền lệ.

Chưa kể, khi niêm yết trên HoSE, doanh nghiệp và nhà đầu tư cũng gửi gắm rất nhiều kỳ vọng. Nay bị di cư bắt buộc, ai sẽ bù đắp cho doanh nghiệp và nhà đầu tư giá trị kỳ vọng? Và tiêu chí nào cho các cổ phiếu bị chuyển sàn? Liệu có công bằng cho các doanh nghiệp niêm yết?

Câu hỏi lớn nhất được đặt ra là: Việc chuyển một số cổ phiếu từ HoSE sang HNX có thật sự giải quyết được tình trạng nghẽn hệ thống giao dịch? Giả sử hệ thống của HSX vẫn trục trặc trong khi HNX thông suốt, các mã của HoSE trên HNX vẫn được khớp, khi đó VN-Index sẽ được xác định như thế nào? Liệu có công bằng cho các nhà đầu tư? Nếu hệ thống của HNX cũng nghẽn thì sao?

Các CTCK trả phí thành viên cho HSX, thuê đường truyền kết nối với HSX. Hiện chuyển một số cổ phiếu từ HoSE sang HNX thì bài toán chi phí này sẽ được xử lý như thế nào? Dù các CTCK sẵn sàng gánh chi phí để chỉnh sửa hệ thống công nghệ thông tin cho phù hợp, nhưng về chi phí vận hành, cơ quan quản lý cũng cần phải rõ ràng và đảm bảo công bằng với chính CTCK. Vì xét cho cùng, việc lỗi hệ thống giao dịch không thể thiếu trách nhiệm của cơ quan quản lý khi không có một cái nhìn chiến lược, dài hơi về phát triển thị trường.

Giải pháp chuyển một số cổ phiếu từ HoSE sang HNX sẽ phải chờ quyết định cuối cùng từ cơ quan quản lý. Trong lúc chờ đợi, nhà đầu tư vẫn phải tiếp tục "thích nghi" với hệ thống bảng điện lỗi, ngay cả khi thanh khoản chưa chạm mức 14.000 - 15.000 tỷ đồng như phiên 25/2 và vẫn không có một lời giải thích từ HoSE.