Bụi mịn PM2.5 là gì? Tác hại và cách phòng tránh bụi mịn PM2.5

Bụi mịn PM2.5 là gì?

Bụi mịn PM2.5 là loại bụi mịn có đường kính nhỏ hơn 2.5 μm. Các loại bụi mịn như PM2.5 chủ yếu sản sinh ra từ khí thải giao thông (các loại xe cơ giới nhất là xe chạy bằng dầu diesel), nhà máy công nghiệp, nhà máy điện, công trường xây dựng, khói do đốt rác, đốt gỗ, phấn hoa, chất thải công trùng,...

Bụi là hỗn hợp các hợp chất dạng rắn hoặc lỏng bay trôi nổi trong không khí, các hợp chất có trong bụi còn được gọi chung là Particulate Matter - ký hiệu PM. Trong đó, các hạt bụi có kích thước siêu vi (μm) được biết đến nhiều nhất như: 

• PM10: Loại bụi mịn có đường kính từ 2.5 đến 10 μm (μm viết tắt của micromet, kích thước bằng một phần triệu mét).
• PM2.5: Loại bụi mịn có đường kính nhỏ hơn 2.5 μm.
• PM1.0: Loại bụi siêu mịn có kích thước 1µm.
• Bụi nano PM0.1: Loại bụi siêu mịn có kích thước dưới 0.1 µm.

Bên cạnh các khí thải độc hại như SO2, NO2, CO,... bụi mịn và bụi siêu mịn là một trong các tác nhân gây ô nhiễm không khí hàng đầu hiện nay. Điển hình nhất là trong những tháng cuối năm 2019, tình trạng bụi mịn PM2.5 trong không khí đều vượt ngưỡng an toàn nhiều lần.

Tác hại của bụi PM2.5

Theo khuyến cáo của WHO bụi siêu mịn PM2.5 gây ra rất nhiều tác hại đến sức khỏe con người. Bụi PM2.5 xâm nhập vào tế bào theo đường máu chúng sẽ phá hủy cơ chế tự miễn dịch của cơ thể gây nhiều bệnh cấp tính và tổn thương vĩnh viễn đến các cơ quan quan trọng như phổi, tim, não,...

Bụi mịn PM2.5 phá hủy cơ chế tự sản sinh các tế bào tự thực của cơ thể gây ra độc tính.

Do bụi mịn PM2.5 có kích thước rất nhỏ nên chúng dễ dàng hấp thụ các chất độc hại khác trong không khí gây nguy hại hơn gấp nhiều lần so với bụi PM10. Các kim loại được bụi hấp thụ như Cr, Cd, Ni, As và chất aldehyde gây cản trở cơ chế sửa lỗi của DNA gây nên bệnh ung thư phổi.

Bên cạnh đó bụi mịn PM2.5 kết hợp với các khí độc như SO2, NO2, CO đi vào cơ thể sẽ cản hemoglobin kết hợp oxi khiến tế bào thiếu oxi, là nguyên nhân gây nhiều bệnh đường hô hấp, suy giảm chức năng phổi, làm nặng thêm bệnh hen và bệnh tim.

Cách phòng tránh bụi mịn PM2.5

Sử dụng máy lọc không khí trong nhà

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại máy lọc không khí có khả năng lọc sạch vi khuẩn nấm mốc, các tác nhân gây dị ứng,... đặc biệt lọc được bụi siêu mịn PM2.5 và PM10.

Thậm chí một số máy lọc không khí thông minh như Xiaomi có thể đo được chất lượng không khí sau khi lọc, giúp người dùng an tâm hơn trong suốt quá trình sử dụng.

Sử dụng khẩu trang chuyên dụng khi ra đường

Khẩu trang là vật hữu ích khi ra đường trong thời điểm ô nhiễm nặng nề hiện nay. Tuy nhiên khẩu trang thông thường không lọc được các hạt bụi siêu mịn PM2.5.

Để lọc các loại bụi siêu mịn này chúng ta cần đeo khẩu trang chuyên dụng hoặc có một mẹo nhỏ là đeo hai chiếc khẩu trang y tế lồng vào nhau hoặc đeo một lớp khẩu trang và lót một chiếc khăn giấy mỏng bên trong (cách này chỉ tạm thời vì gây bí, khó chịu cho người đeo). 

Để lọc bụi tốt nhất bạn nên chọn khẩu trang N95 hoặc N99. Khẩu trang N95 lọc được 95% bụi và vi khuẩn, khẩu trang y tế thông thường lọc được 30%-40% lượng bụi, đeo hai lớp khẩu trang y tế thì lượng bụi được ngăn chặn lên 90%.

Khuyến cáo cho mọi người để hạn chế tác hại của bụi PM2.5

• Để hạn chế tác hại của ô nhiễm không khí chúng ta nên tạo thói quen vệ sinh mũi, họng thường xuyên. Nâng cao sức đề kháng của cơ thể bằng cách ăn uống lành mạnh, tập thể dục, tránh nơi khói bụi nhất có thể.
• Đối với trẻ sức đề kháng yếu cần nhắc trẻ đeo khẩu trang mỗi khi ra đường, cho trẻ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, uống nhiều nước, tránh tiếp xúc môi trường bụi bẩn khói thuốc. 
• Trong những ngày không khí ô nhiễm, hạn chế mở cửa sổ hoặc đi ngoài đường.

Bụi siêu mịn PM2.5 gây tác hại khôn lường, mỗi người chúng ta nên tự bảo vệ mình trước ô nhiễm không khí và góp phần bảo vệ môi trường bằng những việc nhỏ như không xả rác bừa bãi, hạn chế đi xe cơ giới khi cần di chuyển khoảng cách gần, sử dụng phương tiện giao thông công cộng,...